Krótko rzecz ujmując: na wyznaczenie pierwszej rozprawy czeka się z reguły od 3 do 6 miesięcy. Jeżeli sprawa jest prosta to najczęściej kończy się ona w tym okresie. Jeżeli postępowanie dowodowe wymaga przeprowadzania większej ilości dowodów, np. przesłuchania znacznej ilości świadków lub pozyskania opinii biegłych, to sprawa może potrwać nawet kilka lat.
Co wpływa na czas trwania rozwodu?
Jedno z pierwszych pytań jakie zadają klienci swojemu prawnikowi jest to ile będą czekali na pierwszy termin rozprawy rozwodowej i czy ma ona szansę zakończyć się w tym terminie. Poniżej przedstawiam poglądową tabelę uwzględniającą różne czynniki, które mogą wpłynąć na czas trwania procesu rozwodowego w Polsce:
| Czynnik | Wpływ na czas trwania sprawy o rozwód |
|---|---|
| Orzeczenie o winie | Sprawa może się przedłużyć, jeśli małżonkowie się nie zgadzają co do winy i trzeba przeprowadzić dowody na okoliczność który z małżonków jest winny. |
| Ilość powołanych świadków | Im więcej świadków, tym dłuższy czas rozprawy. Na jednej rozprawie sądy przesłuchują zwykle 2-4 świadków. Potem trzeba czekać na kolejny termin rozprawy, zazwyczaj od ok. 3 do 6 miesięcy. Świadkowie są zwykle powoływani przy orzekaniu o winie lub sporze co do alimentów i władzy rodzicielskiej. |
| Potrzeba opinii biegłego | Czas oczekiwania na opinię biegłego może wynosić nawet rok, co może znacznie wydłużyć proces rozwodowy. |
| Kwestionowanie opinii biegłego | Jeśli któryś z małżonków kwestionuje opinię biegłego, konieczne będzie przeprowadzenie kolejnej opinii, co również może wydłużyć proces rozwodowy o kolejne kilka miesięcy (czas niezbędny na sporządzenie opinii uzupełniającej). |
| Opinia z kuratora środowiskowego | Jeśli sąd zdecyduje się na przeprowadzenie opinii z kuratora środowiskowego, może to wydłużyć proces o kilka miesięcy (chociaż często nie ma to wpływu na czas trwania sprawy, bo sądy zlecają kuratorom sporządzenie wywiadów wraz z wpływem pozwu – więc opinia taka jest już gotowa na pierwszy termin). |
| Opinia z OZSS | Przeprowadzenie opinii z OZSS również może znacząco wydłużyć czas trwania procesu rozwodowego. Podobnie jak przy biegłym, tutaj również na termin wpływa to czy strona postępowania taką opinię kwestionuje. |
| Apelacja | W przypadku złożenia apelacji, na rozpoznanie apelacji czeka się minimum rok czasu. Należy jednak zaznaczyć, że część postanowień z wyroku rozwodowego uzyskuje status natychmiastowej wykonalności, jak np. kwestie opieki na dziećmi czy kwestie alimentacyjne. |
Głównym czynnikiem wpływającym na czas oczekiwania jest niewątpliwie ilość wpływających spraw sądowych. Do Sądu Okręgowego w Krakowie rocznie wpływa ponad 3000 pozwów o rozwód, które rozpoznaje w Wydziale XI Cywilnym Rodzinnym 22 sędziów.
Czy można jakoś przyspieszyć sprawę o rozwód?
Niestety nie ma sposobu, aby przyspieszyć postępowanie. W przypadku znacznej przewlekłości z przyczyn leżących po stronie sądu, można w pewnych przypadkach złożyć skargę na przewlekłość postępowania, ale często jedynym efektem takiej skargi jest jedynie… przedłużenie postępowania. Rozpatrując skargę Sąd Apelacyjny musi bowiem przejąć akta sprawy z Sądu Okręgowego i ma przy tym miesiąc czasu na jej rozpoznanie. Zalecenia, które Sąd Apelacyjny może wydać sądowi rozpoznającemu naszą sprawę rozwodową wcale nie gwarantują, że od tego momentu sąd będzie działał sprawniej.
W praktyce najlepszym sposobem, aby zabezpieczyć nasze interesy jest złożenie wraz z pozwem tzw. wniosku o zabezpieczenie niektórych kwestii jak np. alimentów na dziecko lub kwestii władzy rodzicielskiej. Taki wniosek sąd powinien (w teorii) rozpoznać w terminie 7 dni od złożenia pozwu i najczęściej jest on od razu wykonalny (co nie oznacza, że nie można go zaskarżyć). Niestety, pomimo dosyć rygorystycznych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, sądy rozwodowe często i te wnioski rozpoznają dopiero po kilku miesiącach od daty wpływu sprawy.
Innym sposobem na przyspieszenie sprawy rozwodowej jest złożenie wraz z pozwem wniosku o skierowanie przez sąd stron do mediacji. Sądy do takich wniosków przychylają się bardzo chętnie, a jeżeli druga strona się na takie pozasądowe mediacje zgodzi, to mamy szasnę, że dojdziemy do porozumienia poza sądem i pierwsza rozprawa będzie tylko formalnością, aby sąd zatwierdził jej wyniki i uwzględnił w wydanym od razu wyroku rozwodowym.
Czy można uzyskać rozwód już na pierwszej rozprawie?
Jak najbardziej można uzyskać rozwód na pierwszej rozprawie. Co więcej, jest to zdecydowana większość spraw – jednak dotyczy sprawy bezspornych, w których małżonkowie dokładnie wiedzą czego chcą, wspólnie ustalili wszystkie kwestie i wnoszą o dokładnie to samo.
Innym przypadkiem kiedy sprawa kończy się na pierwszej rozprawie jest sytuacja, w której małżonkowie wprawdzie pozostają w sporze, ale nie zgłosili żadnych wniosków dowodowych poza przesłuchaniem stron. Jeżeli strony nie mają wspólnych, małoletnich dzieci, sąd wydaje wyrok zaraz po przesłuchaniu małżonków. Jeżeli nawet jednak mają – to często na rozprawę rozwodową gotowa jest już opinia Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (OZSS) oraz opinie kuratorów środowiskowych, na podstawie których to dowodów sąd będzie w stanie wydać decyzję również co do kwestii rodzicielskich.
Czas trwania rozwodu w Sądzie Okręgowym w Krakowie
Z naszej wieloletniej praktyki wynika, że średni czas oczekiwania na pierwszą rozprawę w Krakowie wynosi od 4 do 6 miesięcy. Jednocześnie można odnieść wrażenie, że sędziowie wyznaczają szybsze terminy jeżeli sprawa jest niesporna, np. małżonkowie wnoszą zgodnie o dokładnie to samo i nie wnoszą o przeprowadzenie dużej ilości dowodów. Wynika to zapewne z tego, że taką sprawę można przeprowadzić szybko, poprzestając na przesłuchaniu małżonków i zamknąć w maksymalnie godzinę czasu.
Jeżeli za to sprawa jest bardziej skomplikowana, sądy kolejne terminy rozpraw wyznaczają w podobnych odstępach czasu tj. od 4 do 6 miesięcy. Czas oczekiwania na rozpoznanie apelacji w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie, wynosi najczęściej ok 1 roku czasu.